Γεννήθηκα μέσα στη χούντα. Οι γονείς μου - εσωτερικοί μετανάστες και οι δύο - παντρεύτηκαν και γέννησαν δυο παιδιά εκείνα τα χρόνια. Έχω δει ασπρόμαυρες φωτογραφίες με την μητέρα μου να φορά λουλουδάτα μίνι και τον πατέρα μου να έχει μαλλί "κοκοράκι". Αλλά δεν έχω κοινωνικές μνήμες άλλες εκτός από κανα-δυό. Η μία είναι η επιστράτευση. Θυμάμαι τον φόβο που ένιωθα όταν έφευγε ο πατέρας μου. Θυμάμαι επίσης πως κάναμε μέρες να τον δούμε και πως εγώ όλο αυτό το διάστημα ήμουν άρρωστος. Όταν τον ξανάδα είχε γένια μεγάλα μαύρα κι ακανθώδη και εγώ ένιωσα μία από τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής μου, που ο πατέρας μου γύρισε από τον "πόλεμο".
Η άλλη ανάμνηση δεν ήταν σχετική με την πολιτική κατάσταση, αλλά ήταν πολιτική σαν εμπειρία.
Η μητέρα μου έκανε φυσιοθεραπείες για την μέση της στο ΚΑΤ. Μάλλον θα είχε πέσει ήδη η χούντα. Μην έχοντας που να με αφήσει με έπαιρνε μαζί της. Είχα γίνει φίλος με όλο το προσωπικό της πτέρυγας, με ήξεραν όλοι, γιατροί, φυσιοθεραπευτές, νοσηλεύτριες... Μια πιο πολύ απ' όλους μ' αγαπούσε και με έπαιζε ο κύριος Σπύρος. Τον θυμάμαι πάντα με τις πυτζάμες, πάντα καθιστό και συνέχεια μ' ένα τσιγάρο στο χέρι. Το ένα του χέρι δεν λειτουργούσε. Πολλές κινήσεις του ήταν αδύνατες κι άλλες αδέξιες κι απότομες. Τα μάτια του θαρρώ πως ήταν καταγάλανα. Δεν μίλαγε καλά κι έλεγε και βρισιές. Δεν τον καταλάβαινα πάντα, αλλά με κάποιο τρόπο τα καταφέρναμε. Κάναμε "κουβέντες" - έτσι κι αλλιώς κι εγώ μιλούσα τσάτρα-πάτρα. Τον είχα συμπαθήσει περισσότερο αφότου έμαθα ότι τον χτύπησαν "κάτι κακοί άνθρωποι και γι' αυτό αρρώστησε".
Κάποια φορά, με κάποια από τις αδέξιες κινήσεις του, ίσως και από κάποια δική μου νηπιακή απρόβλεπτη κίνηση, με έκαψε στο χέρι μου με την καύτρα από το τσιγάρο του. Έβαλα τα κλάματα και τις φωνές μαζί. Θυμάμαι ακόμη τα γουρλωμένα μάτια του και το κατακόκκινο πρόσωπό του. Έτρεξα μέσα στο διάδρομο ουρλιάζοντας για να βρω τη μητέρα μου. Κάποιος γιατρός φρόντισε το έγκαυμα. Όταν ηρέμησε ο πόνος, η μητέρα μου μου εξήγησε ότι ο κύριος Σπύρος κατά λάθος με έκαψε κι ότι κι ο ίδιος τρόμαξε και λυπήθηκε πολύ. Ότι δεν ήθελε να με πονέσει. Επέστρεψα λοιπόν κοντά του με δάκρυα ακόμη στα μάτια κι εκείνος προσπάθησε να μου δείξει τη συγγνώμη του, όσο πιο τρυφερά γινόταν.
Αργότερα κατάλαβα ότι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ο Σπύρος Μουστακλής ήταν να με πονέσει. Ο κύριος Σπύρος δεν ήταν αριστερός. Αντάρτης του ΕΔΕΣ στην κατοχή, αξιωματικός του εθνικού στρατού στον εμφύλιο, εθελοντής στην Κύπρο και βετεράνος της Κορέας ήταν. Αλλά δεν παραδόθηκε ποτέ στους ακροδεξιούς, αντιστάθηκε στον ΙΔΕΑ και στη χούντα αργότερα. Την τελευταία φορά που τον συνέλαβαν, τον χτύπησαν τόσο άτσαλα που του προξένησαν εγκεφαλικό επεισόδιο και τον άφησαν ώρες αβοήθητο πριν τον στείλουν με ψευδή στοιχεία στο νοσοκομείο. Γι αυτό και ήταν σε αυτή την κατάσταση, όταν τον γνώρισα εγώ.
Δεν ξέρω αν αυτή η ανάμνηση με βοήθησε να αποκτήσω πολιτική σκέψη. Το παράδειγμα του παππού μου, που ως αριστερός, βασανίστηκε και φυλακίστηκε ήταν μάλλον πιο καθοριστικό για εμένα. Με βοήθησε όμως να ξεχωρίζω διαισθητικά το καλό απ' το κακό και το δίκιο απ' τ' άδικο.
Με βοήθησε επίσης να εκτιμώ τη λεβεντιά. Κι έτσι ξέρω καλά ότι όσοι υπηρέτησαν τη χούντα τότε κι αυτοί που σήμερα την αποκαθιστούν - άλλοι δέσμιοι της ανοησίας τους κι άλλοι με πολιτικά κίνητρα και γκεμπελικές μεθόδους προπαγάνδας - δεν έχουν ούτε ίχνος της.
Δείτε εδώ ένα αφιέρωμα των "Ρεπόρτερς" στον Σπύρο Μουστακλή από εκείνη την εποχή.
Διαβάστε εδώ μια συνέντευξη της συζύγου του κυρίας Χριστίνας Μουστακλή.
Η άλλη ανάμνηση δεν ήταν σχετική με την πολιτική κατάσταση, αλλά ήταν πολιτική σαν εμπειρία.
Η μητέρα μου έκανε φυσιοθεραπείες για την μέση της στο ΚΑΤ. Μάλλον θα είχε πέσει ήδη η χούντα. Μην έχοντας που να με αφήσει με έπαιρνε μαζί της. Είχα γίνει φίλος με όλο το προσωπικό της πτέρυγας, με ήξεραν όλοι, γιατροί, φυσιοθεραπευτές, νοσηλεύτριες... Μια πιο πολύ απ' όλους μ' αγαπούσε και με έπαιζε ο κύριος Σπύρος. Τον θυμάμαι πάντα με τις πυτζάμες, πάντα καθιστό και συνέχεια μ' ένα τσιγάρο στο χέρι. Το ένα του χέρι δεν λειτουργούσε. Πολλές κινήσεις του ήταν αδύνατες κι άλλες αδέξιες κι απότομες. Τα μάτια του θαρρώ πως ήταν καταγάλανα. Δεν μίλαγε καλά κι έλεγε και βρισιές. Δεν τον καταλάβαινα πάντα, αλλά με κάποιο τρόπο τα καταφέρναμε. Κάναμε "κουβέντες" - έτσι κι αλλιώς κι εγώ μιλούσα τσάτρα-πάτρα. Τον είχα συμπαθήσει περισσότερο αφότου έμαθα ότι τον χτύπησαν "κάτι κακοί άνθρωποι και γι' αυτό αρρώστησε".
Κάποια φορά, με κάποια από τις αδέξιες κινήσεις του, ίσως και από κάποια δική μου νηπιακή απρόβλεπτη κίνηση, με έκαψε στο χέρι μου με την καύτρα από το τσιγάρο του. Έβαλα τα κλάματα και τις φωνές μαζί. Θυμάμαι ακόμη τα γουρλωμένα μάτια του και το κατακόκκινο πρόσωπό του. Έτρεξα μέσα στο διάδρομο ουρλιάζοντας για να βρω τη μητέρα μου. Κάποιος γιατρός φρόντισε το έγκαυμα. Όταν ηρέμησε ο πόνος, η μητέρα μου μου εξήγησε ότι ο κύριος Σπύρος κατά λάθος με έκαψε κι ότι κι ο ίδιος τρόμαξε και λυπήθηκε πολύ. Ότι δεν ήθελε να με πονέσει. Επέστρεψα λοιπόν κοντά του με δάκρυα ακόμη στα μάτια κι εκείνος προσπάθησε να μου δείξει τη συγγνώμη του, όσο πιο τρυφερά γινόταν.
Αργότερα κατάλαβα ότι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ο Σπύρος Μουστακλής ήταν να με πονέσει. Ο κύριος Σπύρος δεν ήταν αριστερός. Αντάρτης του ΕΔΕΣ στην κατοχή, αξιωματικός του εθνικού στρατού στον εμφύλιο, εθελοντής στην Κύπρο και βετεράνος της Κορέας ήταν. Αλλά δεν παραδόθηκε ποτέ στους ακροδεξιούς, αντιστάθηκε στον ΙΔΕΑ και στη χούντα αργότερα. Την τελευταία φορά που τον συνέλαβαν, τον χτύπησαν τόσο άτσαλα που του προξένησαν εγκεφαλικό επεισόδιο και τον άφησαν ώρες αβοήθητο πριν τον στείλουν με ψευδή στοιχεία στο νοσοκομείο. Γι αυτό και ήταν σε αυτή την κατάσταση, όταν τον γνώρισα εγώ.
Δεν ξέρω αν αυτή η ανάμνηση με βοήθησε να αποκτήσω πολιτική σκέψη. Το παράδειγμα του παππού μου, που ως αριστερός, βασανίστηκε και φυλακίστηκε ήταν μάλλον πιο καθοριστικό για εμένα. Με βοήθησε όμως να ξεχωρίζω διαισθητικά το καλό απ' το κακό και το δίκιο απ' τ' άδικο.
Με βοήθησε επίσης να εκτιμώ τη λεβεντιά. Κι έτσι ξέρω καλά ότι όσοι υπηρέτησαν τη χούντα τότε κι αυτοί που σήμερα την αποκαθιστούν - άλλοι δέσμιοι της ανοησίας τους κι άλλοι με πολιτικά κίνητρα και γκεμπελικές μεθόδους προπαγάνδας - δεν έχουν ούτε ίχνος της.
Δείτε εδώ ένα αφιέρωμα των "Ρεπόρτερς" στον Σπύρο Μουστακλή από εκείνη την εποχή.
Διαβάστε εδώ μια συνέντευξη της συζύγου του κυρίας Χριστίνας Μουστακλή.
